در زمینه هویت ملی در کتاب های درسی پژوهش های زیادی انجام گرفته است.
پژوهشی با عنوان هویت ملی در کتاب های درسی آموزش وپرورش دوره متوسطه؛ هدف این پژوهش بررسی جایگاه هویت ملی وحوزه تمدنی ایران در برخی از کتاب های درسی رشته های علوم انسانی، تجربی وریاضی در مقطع متوسطه. این پژوهش با تحلیل وبررسی شانزده جلد از کتاب های درسی تاریخ،جامعه شناسی، زبان وادبیات فارسی کلیه رشته ها در مقطع متوسطه عناصرومصادیق هویت ملی شامل چهار عنصر اصلی فرهنگ، دین ومذهب، تاریخ وقلمرو سیاسی- جغرافیایی است.یافته های این پزوهش نشان می دهد که مولفان کتاب های درسی وبرنامه ریزان آموزش وپرورش در انعکاس مفاهیم ومصادیق هویت ساز وبحث نظری هویت در کتاب های یاد شده عملکرد مناسبی داشته اند اما در حوزه تمدن ایرانی عملکرد آنها نسبتا ضعیف است روش تحقیق که در این پژوهش به کار گرفته شده ،تحلیل محتوا مبتنی بر ارائه آمار وارقام است (فتحی،۸۵).
در تحقیقی دیگر با عنوان نقش فعالیت های فرهنگی مدارس در شکل دهی به هویت ملی دانش آموزان به این نتایج دست یافت .۱- توجه به ارزش های ملی ومذهبی، بالاترین فراوانی را در آثار دانش آموزی وبازدید ها به خود اختصاص داده است .۲- هنجارهای مذهبی مانند اعیاد اسلامی وملی مانند جشن پیروزی انقلاب اسلامی مورد توجه مربیان بوده است اما در مورد هنجارهای ملی مانند عید نوروز، رسم شب یلدا ودیگر هنجارهای مرسوم فعالیت خاصی انجام نشده است.۴- توجه به نمادهای ملی در آثار دانش آموزان مشاهده نشده است ۵- جغرافیای ایران در ردیف یکی از مقوله های هویت بخش ایرانیان ،توجه مربیان را کمتر به خود معطوف کرده است .۶- توجه به میراث فرهنگی در مدارس بیشتر در قالب بازدید ها تجلی یافته اما در دیگر فعالیت های پرورشی مدارس هنوز جایگاه خود را نیافته است(ملا صادقی،۱۳۷۸).
پژوهش دیگر جایگاه هویت ملی در کتب درسی آموزش وپرورش (کتاب تاریخ دوره دبیرستان) هدف از این پژوهش این است که کتابهای تاریخ دبیرستان تا چه حد محتوای لازم را برای شناساندن وتقویت هویت ملی ایرانیان را دارد. روش تحقیق به کار گرفته شده، توصیفی، ابزارگرداوری اطلاعات،کتابخانه ای وشیوه آزمون فرضیه از نوع کیفی است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که گرایش به تقویت هویت ملی در کتب تاریخ دبیرستان ضعیف وخنثی است (لطفی،۱۳۸۷).

پژوهش دیگری تحت عنوان جایگاه نمادهای هویت ملی در کتاب های درسی ادبیات فارسی وتاریخ دوره متوسطه(رشته علوم انسانی) که با هدف بررسی نماد های هویت ملی انجام شده، نتایجی که بدست آمده نشان می دهد که آموزش هویت ملی در کتاب های درسی مورد نظر گذرا وناقص بوده ودر میان دروس، صفحات وتصاویر این کتاب ها به نمادهای هویت ملی توجه متعادلی نشده است (صادق زاده ومنادی،۱۳۸۵).
پژوهش دیگربا عنوان بررسی میزان توجه به مولفه های هویت ملی در کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی. نتیجه نشان می دهد در کتاب های دوره ابتدایی به نمادهای ملی توجهی نشده است وکتاب های درسی دوره ابتدایی نمی توانند نقش چندان موثری در شکل گیری وتحکیم مولفه های اسطوره ای ونمادین هویت ملی، که یکی از ابعاد مهم شخصیت ورشد همه جانبه فردی واجتماعی دانش آموزان است،داشته باشند(صالحی وشکیباییان،۱۳۸۶).
پژوهش دیگردر این زمینه تحت عنوان بررسی میزان برخورداری کتب فارسی، تاریخ وتعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی از مولفه های هویت ملی.مساله کلی پژوهش عبارت است از چگونگی پرداختن کتب تعلیمات اجتماعی،تاریخ وفارسی دوره راهنمایی به مقوله هویت ملی ونیز شناسایی کاستی ها وآسیب پذیری های هر کدام از آنها در متون درسی برای انجام پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است.
دراین پژوهش، یازده مقوله شناسایی شدند.که عبارت اند از بعد دینی، بعد سیاسی، ارزش های ملی،هنجارهای ملی، میراث فرهنگی، اسطوره های ملی، نمادهای ملی، ویژگی های جغرافیایی، خرده فرهنگ های قومی، افتخارات ملی و تعاملات بین المللی
در مجموع، یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر دلالت بر آن دارد که در کتب نام برده، به برخی از مولفه های مربوط به پدیده هویت ملی در حد نسبتا مناسبی پرداخته شده است. که این مولفه ها عبارت اند از: بعد دینی و بعد سیاسی. این در حالی است که برخی دیگر از ابعاد هویت ملی شدیدا مورد غفلت قرار گرفته اند. ابعاد مذکور به ترتیب عبارت اند از: هنجارهای ملی، اسطوره های ملی، خرده فرهنگ های قومی، نمادهای ملی و تعاملات بین المللی (شمشیری ونوشادی،۱۳۸۷).
پژوهش دیگر با عنوان تبلور هویت ملی در کتب درسی بررسی محتوایی کتاب فارسی دوره ابتدایی این پژوهش با بهره گرفتن از روش تحلیل محتوا، میزان فراوانی واژه ها، تصاویر، شعرها، داستان ها و نثرهای کتاب فارسی پنج سال دوره ابتدایی را بررسی کرده، میزان ارتباط آنها را با مولفه های بیانگرِ هویت ملی ایرانیان از بعد ایرانی بودن مورد سنجش و مقایسه قرار داده. نتایج نشان داد که میزان توجه به مقوله های هویت ملی مورد بحث در کتاب های بررسی شده، در حدود ۷% کل محتوای کتاب ها بوده است که بخش ناچیزی را تشکیل می دهد. بر اساس نتایج به دست آمده، پیشنهادهایی در جهت تقویت باورهای ملی از طریق کتاب های درسی ارائه ش (منصوری وفریدونی،۱۳۸۸ ). . پژوهشی دیگری که تحت عنوان تحول هویت ملی دانش آموزان دختر دوره های تحصیلی ابتدایی،راهنمایی ومتوسطه شهر تهران.هدف این پژوهش بررسی وجود یا عدم وجود احساس تعلق به هویت ملی در دانش آموزان دختر دوره های مختلف تحصیلی شهر تهران است.روش تحقیق از نوع پس رویدادی بوده وبا استفاده از پرسشنامه،نظرات آزمودنی های پژوهش که ۲۴۰ نفراز دانش آموزان دختر سه دوره تحصیلی می باشند،جمع آوری شده واز طریق روش های آماری مجذور کای کروسکال وویلکاکسون مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایجی که بدست آمده وجود احساس تعلق به هویت ملی در دوره های تحصیلی ابتدایی،راهنمایی ،متوسطه تایید نگردیده. رابطه معناداری بین دوره های تحصیلی وتعلق به هویت ملی مشاهده نگردیده ومتعاقبا تاثیر نظام آموزشی بر شکل دهی هویت ملی مورد تایید قرار نگرفته. نتیجه تحقیق نشان داده است که حس تعلق وعدم وجود حس تعلق به هویت ملی از ابتدایی به راهنمایی از راهنمایی به متوسطه مبیاشد (طالبی،۱۳۷۸).
پژوش دیگر با عنوان تحلیل محتوای کتاب های درسی مقاطع ابتدایی، راهنمایی وسال اول آموزش عمومی متوسطه از منظر ارزشهای دینی ملی ودفاع مقدس در این پژوهش ۸۰ عنوان از کتاب ها شامل ۳۱ کتاب ابتدایی ۳۷ کتاب راهنمایی و۱۲ کتاب پایه اول متوسطه بررسی شده اند بر اساس نتایج این پژوهش در میان ارزش های ارائه شده در کتاب های درسی بررسی شده ۶۸آ۸۶ درصد ارزش ها، شامل ارزش های دینی ۰۷آ۱۱درصد ارزش های ملی و۲۵آ۲ درصد ارزش های دفاع مقدس را شامل می شود(ثباتی،۱۳۸۳).
در پژوهش هایی که پیرامون این مساله صورت گرفته تحت عنوان بررسی چگونگی نگرش دانش آموزان دبیرستانی وپیش دانشگاهی ایران به جهانی شدن وتاثیر آن بر ارزشها وهویت دینی وملی آنان در این تحقیق که از نوع پیمایشی وتحلیلهای همبستگی وعلی- مقایسه ای است، با بررسی یک نمونه ۴۲۹۲ نفری از دانش آموزان پسر ودختر دبیرستانی وپیش دانشگاهی در شش استان مرکز ،شمال ،جنوب، شرق وغرب کشور، پنج هدف اساسی را در مورد سه نوع نگرش منفعل ،مخالف وفعال به دید جهانی شدن در میان دانش آموزان نوجوان وتاثیر هر نگرش را بر هویت دینی وملی آنان با طرح پنج سوال اصلی وشش سوال فرعی. یافته های پژوهشی نشان می دهد ک چگونگی نگرش نوجوانان دانش آموز به پدیده جهانی شدن وجهانی سازی بر نظام ارزشی وهویت دینی وملی آنان تاثیر می گذارد واگر بتوانیم نگرش فعال ومنطقی به مسائل جهانی را در آنان تقویت کنیم، روحیه دینداری وایران دوستی وارزشهای متعالی نیز در آنان تقویت خواهد شد. در عین حال نگرش به پدید جهانی شدن وهویت دینی وملی ونظام ارزشی دانش آموزان دبیرستانی وپیش دانشگاهی دارای تاثیر وتاثر متقابل با یکدیگر است وتقویت هر یک ازدو سوی این معادله باعث تقویت طرف دیگر خواد شد(لطف آبادی،۸۳).
پژوهشی که پیرامون این مساله با هدف بررسی تاثیر فناوری نوین ارتباطی اینترنت(چت) بر هویت دانش آموزان دختر دوره متوسط شهر تهران است.جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان دختر متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی ۸۷-۸۸ است که بر اساس آمار موجود قریب به ۱۰۵۱۳۲ نفر هستند .جهت جمع آوری دادها از روش نمونه گیری چند مرحله ای استفاد شده به علت شیوع کمتر وابستگی به اینترنت وچت وآزمون ها بر روی ۸۰۰ نفر دانش آموز دختر دوره متوسطه شر تهران انجام شده؛ واز بین افراد وابسته وغیر وابسته ۲۰۰ نفر وابسته به چت و۲۰۰ نفر غیر وابسته به چت به صورت تصادفی انتخاب شدند.با بهره گرفتن از پرسشنامه ای هنجاریابی شده اعتیاد به اینترنت یانگ که دارای ۸ سوال دو گزینه ای (بله ، خیر) است وپرسشنامه هویت که دارای ۳۷ سوال پنج گزینه ای ،دارای ۷ مولفه اجتماعی،تاریخی، جغرافیایی سیاسی ، دینی، فرهنگی وزبانی است، اطلاعات وداده ها جمع آوری شده ونتایج بدست آمد ه با بهره گرفتن از آمارتوصیفی (فراوانی،درصد ومیانگین) وآماراستنباطی نظیرتحلیل آمارتی مستقل وهمچنین آزمون رتبه ای فرید من مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته نتایج نشان داده که : - میزان هویت اجتماعی، جغرافیایی، زبانی وفرهنگی در بین دانش آموزا وابسته به چت در مقایسه با دانش آموزان غیر وابسته به چت کمتر است.
- میزان هویت دینی در بین دانش آموزان غیروابسته به چت در مقایسه با دانش آموزان وابسته به چت بیشتر است ولی این تفاوت از نظر آماری معنا دار نمی باشد.
- میزان هویت تاریخی ومیزان هویت سیاسی در بین دانش آموزان وابسته به چت در مقایسه با دانش آموزان غیر وابسته به چت تقریبا یکسان ونزدیک به همدیگر است.
- در مجموع بین دانش آموزان بالاترین رتبه به هویت تاریخی اختصاص دارد وپایین ترین رتبه به هویت زبانی اختصاص یافته است واز این لحاظ بین دوگروه از دانش آموزان (وابسته وغیر وابسته به چت) تفاوتی وجود ندارد.
پژوهش دیگر در این زمینه باهدف بررسی هویت ملی ودینی جوانان وتاثیر آن بر مشارکت سیاسی – اجتماعی .رویکرد جامعه شناختی این تحقیق ،دیدگاه کنش متقابل نمادین ونظرات جدید اجتماعی هویت بوده است وروش اصلی آن پیمایش با بهره گرفتن از تکنیک پرسشنامه می باشد.داه های این پیمایش از شش دانشکده، دانشگاه شیراز جمع آوری شده است، نمونه تحقیق شامل ۳۶۳ نف، دانشجویان کارشناسی سنین ۱۸تا ۲۵ سال است که از این تعداد ۱۸۹ نفر زن و۱۷۴ نفر مرد می باشد. پردازشها وآزمون های آماری این تحقیق مبین این واقعیت است که برای بالا بردن میزان مشارکت سیاسی – اجتماعی جوانان باید هویت ملی – دینی جوانان تقویت شود ونیز چنین ملاحظه گردیده که جوانانی که از پایگاه اقتصادی اجتماعی بالاتی برخوردار بودند میزان مشارکت سیاسی – اجتماعی آنها ضعیف بود(مرودشتی،۸۲).
پژوهشی پیرامون این موضوع با عنوان تطبیق هویت ملی ودینی دانش آموزان وعوامل تاثیر گذار برآن. هدف این پژوهش چگونگی ورابطه بین هویت دینی وملی وعوامل تاثیر گذار برآنها(مطالعه موردی دانش آموزان ناحیه ۴ تبریز) این پژوهش به صوت پیمایشی در بین ۳۵۰ نفر از دانش آموزان دبیرستان های دولتی وغیرانتفاعی ناحیه ۴ تبریز مورد مطالعه قرا رگرفته است. در این پژوهش جهت اندازه گیری هویت ملی، دینی، ارزشهای فرهنگی، وارزشهای دینی سوالاتی طراحی شده است. سپس به وسیله تحلیل عاملی اکتشافی ابعاد نهایی هرکدام از متغیرها آشکار گشته وهر کدام از آنها مورد سنجش ومطالعه قرار گرفته است. نتایج بدست آمده به این شرح بوده است میانگین بعد اعتقادی ورفتاری دین برای دانش آموزان د رحد بالایی بوده است. ولی میانگین بعد شناختی در حد متوسط بوده است، لذا پاسخ گویان در بعد اعتقادات دینی وهم عمل به آنها،در حد مطلوبی هستند. همچنین نتایج به دست آمده نشان می دهد که هویت ملی در بین دانش آموزان قوی ارزیابی شده است.ولی آماره های توصیفی مربوط به ارزشهای فرهنگی در بین دانش آموزان در حد پایین بوده است(علیزاده اقدم،۸۵)
در مورد تحلیل محتوای کتاب های درسی در زمینه های مختف پژوهش های زیادی انجام گرفته به عنوان نمونه پژوهشی که تحت عنوان تحلیل محتوای کتاب های دینی سوم راهنمایی ودبیرستان از منظر پاسخ به نیازهای عاطفی- روانی واجتماعی دانش آموزان.بر این اساس در این پژوهش تحلیل محتوای کتاب های دینی سوم راهنمایی و دبیرستان، با عنایت به مولفه های پاسخ به نیاز های اجتماعی ونیازهای عاطفی- روانی دانش آموزان مورد توجه قرار می گیرد. وپس از تهیه مقوله های لازم برای تحلیل محتوای کتابهای مذکور در دو بعد پاسخ به نیازهای عاطفی- روانی جوانان، انجام گرفته ودر نهایت، پس از تحلیل های آماری لازم، روشن شداین کتاب ها نسبت به مقوله های تعیین شده،کم توجه بوده اند ( منادی، ۱۳۸۵).
خارج از کشور :
در مورد پژوهش های خارج از کشور با موضوع هویت ملی در کتاب های درسی،.پژوهش ^[۱۹]بینگ جین(۲۰۰۲) در کشور کره انجام شده است. با عنوان رابطه میان آموزش وهویت ملی. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین آموزش وهویت ملی در کشور کره .دراین پژوهش آمده است کشورهای مختلف دنیا از جمله کره، مایلند از طریق آموزش اجباری زمینه را برای مردم مهیا سازند تا آنان مانند خودشان زندگی کنند. هدف از این آموزش یکدست کردن مردم وایجاد هویت ملی است. ^[۲۰]کیم(۲۰۰۴) در مقاله خود در مورد هویت ملی به برنامه دری کره که در مدت نیم قرن تکمیل شده است پرداخته است. به گفته او مفهوم هویت ملی در برنامه درسی کره از سال ۱۹۹۵ که برای اولین بار ارائه تا کنون هفت بار مورد تجدید نظر واصلاح قرار گرفته است.تا جایی که محقق اذعان دارد که این تجدید نظر هر بار با تغییرات بزرگی همراه بوده است وی با مروری بر برنامه های درسی اصلاح شده نشان می دهد که تغییرات در هر مرحله دیدگاه های بیار متفاوتی را نبت به دوره قبل نشان می دهد. در واقع پژوهشگر نشان می دهد که هویت ملی یال وهمواره قابل تغییر می باشد .
^[۲۱]تامرا جی. جکسون (۲۰۰۶) در پژوهشی به بررسی تاثیر برنامه درسی تاریخ برهویت ملی دانش آموزان آمریکایی مهاجر می پردازد، او معتقد است که یادگیری های دوران کودکی بر هویت یابی بلوغ بیشترین تاثیر را دارد، او در این پژوهش که از طریق مصاحبه های نیمه اختاری وگزارش های شفاهی وکتبی که با معلمین ودانش آموزان انجام داده ات به این نتیجه رسیده که آنها تمایل دارند روش های اجرای همزمان وقایع تاریخی را از طریق مصاحبه های گروهبندی دانش اموزان وبحث پیرامون این وقایع را که او پیشنهاد می کند در کلاس درس انجام دهند.به نظر جکسون برنامه درسی تاریخ واین شیوه تدریس می تواند فرصتی باشد برای این که بچه ها هویت ملی خود را درک کرده وخودشان در فرایند هویت سازی شرکت کنند وتعلق به هویت ملی را در خود تجربه واحساس کنند.
در مورد موضوع هویت دینی، پژوهشی که توسط^[۲۲] فرانسیس تیلر (۲۰۰۹) انجام داده با عنوان:ارتباط بین آموزش مذهبی وتعصب مذهبی بر روی پیشرفت هویت دینی در مدارس متوسطه Dutch chiristrain
این پژوهش تاثیرات آموزش دینی را در مدارس بر پیشرفت هویت دینی نشان می دهد تمرکز آن نوجوانان وجوانان هستند. هدف آن تعصب مذهبی وپیدا کردن شاخصه های پیشرفت هویت دینی در جوانان ونوجوانان ارتباط بین متغیر وابسته وشاخصه های هویت دینی نشان می دهد عامل تاثیرات هویت دینی بر دانش آموزان زیاد است، نتیجه پژوهش نشان می دهد ارتباط مستقیم زیادی بین آموزش مذهبی وتعصب مذهبی بر پیشرفت هویت دینی دانش آموزان وجود دارد.
فصل سوم
روش شناسی
پژوهش
مقدمه:
در این فصل به تشریح مسائلی چون جامعهی آماری تحقیق، نمونهی آماری، نحوه ی تعیین ابزار اندازه گیری پژوهش وروش انجام پژوهش وهمچنین به روش های آماری و نحوه تجزیه تحلیل داده ها وروایی تحلیل محتوا پرداخته میشود.
روش انجام پژوهش:
روش به کار گرفته شده در این پژوهش تحلیل محتوا از تکنیک تجزیه وتحلیل کمی کتاب درسی که توسط ویلیام رومی مطرح شده، به کار گرفته می شوددر این پژوهش با بهره گرفتن از تکنیک ویلیام رومی واحد تحلیل که جمله است در داخل مقوله های معینی کد گذاری می شوند. تحلیل محتوا نمونه ای از تحقیق توصیفی است.تحقیق توصیفی،مجموعه روش هایی را شامل می شود که هدف آنها توصیف کردن شرایط با پدیده های مورد بررسی است.اجرای تحقیق توصیفی می تواند تنها برای شناخت بیشتر شرایط موجود با یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد.(سرمد وهمکاران،۱۳۷۶).
این روش با شیوه ای نظامدار، عینی وکمی به اندازه گیری متغیرها می پردازد. ودر صدد مطالعه وتجزیه وتحلیل ارتباطها بر می آید…(کرلینجر۱۹۸۶).
در این روش، پیام ها یا اطلاعات به صورت منظم وبه نحوی طبقه بندی می شوند که پژوهشگر بتواند آنها را به صورت کمی تجزیه تحلیل کند.
در پژوهش حاضر بر اساس مطالعات کتابخانه ای مولفه های هویت ملی ودینی را مشخص ومبتنی بر آن مقوله ها را تهیه می کنیم در این پژوهش واحد تحلیل ما که جمله ومضون می باشد وبا توجه به آن جدول راتدوین می کنیم .در تعدادی مقوله ها که تعیین کرده ایم.کمیت جمله ها یا پاراگراف ها ومانند آنها بر حسب این مقوله ها یا شاخص ها مشخص می شود وبعدفراوانی ودرصد فراوانی را مشخص کرده وسپس نتیجه تحلیل را معین می کنیم،
در تحلیل محتوای کتاب های مورد نظر، پاورقی ها،آیاتی که برای ترجمه وقرائت درج شده اند، شعرهایی که مستقل از مباحث درسی و بدون مقدمه در کتاب مطرح شده بودندوهمچنین صفحاتی که برای مطالعه بود مورد تحلیل قرار نگرفتند.
بدین ترتیب آگاهانه کاری انجام می شود که با فعالیت های مشاهده ای تفاوت اساسی ندارد ومتغیرها ، مشاهده واندازه گیری می شودند.
بااین روش ما با ارزش بخشیدن به قسمت های ذهنی تحلیل که قابل اندازه گیری نیستند، داده ها را تفسیر میکنیم.روش تحلیل محتوا در بسیاری از زمینه ها ی تحقیقاتی،روشی ارزشمند شناخته شده است.این روش قابلیت بسیاری برای جمع آوری وطبقه بندی مطالعات عینی دارد: فکر بنیادی تحلیل محتوا عبارت است از قرار دادن اجزای یک متن،کلمه ها،جمله ها پاراگراف ها ومانند آن بر حسب واحد هایی که انتخاب می کنیم.(هولستی،۱۳۸۱)
جامعهی آماری پژوهش
جامعه یا گروه کلی، به مجموعهای از عناصر گفته میشود که دارای یک یا چند ویژگی مشترک باشد، عنصر، شیء یا فردی که عمل اندازه گیری در مورد آن انجام میشود. در حقیقت جامعه شامل همهی عناصری است که موضوع یک پژوهش معین در آن مصداق پیدا میکند و محقق مایل است دربارهی آن استنباط کند و یافته های پژوهش را به آن تعمیم دهد. لازمهی نمونهگیری دقیق تعریف روشن جامعهی مورد نظر است(خورشیدی و قریشی، ۱۳۸۱، ص۱۳۳).
جامعه آماری پژوهش کتاب های دوره متوسطه (پایه سوم) رشته علوم انسانی شامل دوازده جلد کتاب درسی
نمونه و روش نمونهگیری:
نمونه عبارت است از مجموعهای از نشانه ها که از یک قسمت، یک گروه یا جامعهای بزرگتر انتخاب میشود به گونهای که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگیهای آن قسمت، گروه یا جامعهی بزرگتر باشد (نادری و سیف نراقی، ۱۳۸۷)
با توجه به تعداد کتاب ها سه جلد از کتاب های درسی ( ادبیات فاسی ۳ ، دین وزندگی ۳، وجامعه شناسی ۲) به صورت نمونه انتخاب شده است.ضمنا نمونه واقعی در این پژهش جمله می باشد.
روش مورد استفاده نمونه گیری هدفمند است. در نمونه گیری هدفمند، پژوهشگر مواردی را انتخاب می کند که با توجه به هدف تحقیق اطلاعات جدیدی داشته باشد(گال،بورگ وگال،۱۳۸۲)
روش وابزار جمعآوری اطلاعات پژوهش:
ابزارهای اندازه گیری در این پژوهش یکی کتاب های درسی می باشد که شامل کتابهای ادبیات فارسی، جامعه شناسی ودینی دیگری جدول ها برای بیان فراوانی ودرصد فراوانی مولفه های هویت ملی ودینی. مورد استفاده ما در این پژوهش جدول است و شیوه جمع آوری به صورت سرشماری است.در این تحقیق مولفه های هویت ملی ودینی استخراج وشاخص های هر یک از مولفه ها به صورت نمودار وجدول نمایش داده می شودو فراوانی های هرکدام تعیین شده وپس از آن داده های جداول ونمودار ها تحلیل می شوند.
آنچه باید در تحلیل محتوای کتاب های درسی انجام پذیرد، ابتدا تهیه مقوله های مورد نظر وسپس تهیه شاخص های لازم برای تبدیل آن مقوله ها به مفاهیم علمی،قابل مشاهده ومحاسبه،پس از این مراحل کمی کردن داده ها مورد توجه قرار می گیرد.واحد های موضوعی مورد نظر در این تحقیق کتاب های درسی واحد های متنی که برای تحلیل محتوا انتخاب شدند عناصر هویت ملی ودینی که تا چه اندازه در کتاب ها ی مورد نظر مطرح شده اند.
روش اندازه گیری در سنجش مورد نظر اسمی است که از میان سه روش موجود اندازه گیری در تحلیل محتوا برای نمره گذاری کتاب های درسی انتخاب شده است. وبه این ترتیب پس از قرار دادن هرجمله در طبقه مناسب خود فراوانی طبقات گوناگون شمرده می شود.پس از انتخاب واحد متنی در تحلیل محتوای کتاب ها،جمله ها یا مفاهیم شاخص هایی که در واحد های مشخص شده،مورد تفحص قرار گرفته اند،شمارش می شود بعد از تحلیل کمی لازم در باره کتاب های درسی مورد نظر،تحلیل کیفی در مورد آنها انجام می گیرد.
روش تجزیه وتحلیل داده ها:
داده های به دست آمده از تحلیل محتوای کتابهای ادبیات فارسی۳، دین وزندگی ۳ ،و جامعه شناسی ۲، سوم دبیرستان مقطع متوسطه با بهره گرفتن از آمارهای توصیفی انجام شد .
در روش تجزیه وتحلیل محتوا، پس از آنکه از متن مورد مطالعه تفسیری کلی ارائه دادیم آن را با پرسشها ارتباط می دهیم.سپس مولفه های مورد نظر از متن استخراج می شود وبرای هر مولفه جدول فراوانی مشخص می شود.ودر آخر جدول کل فراوانی ودرصد مولفه های مربوط در کتاب های درسی مورد مطالعه تهیه می شود.
مولفه های هویت ملی ودینی که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته اند. هویت ملی : تاریخ ، فرهنگ، جغرافیایی وسیاسی؛ هویت دینی : بعد نظری( ارزشها ونگرشها) ، بعد عملی( رفتارها وپیامدهای تعهد رفتاری ) وپس از آن شاخص های مربوط به این مولفه ها تاریخ (اقوام ، مشاهیر، مسائل تاریخی، تاریخ وتمدن) فرهنگ (لباس وپوشش ،ادبیات، اعیاد، آداب ورسوم وسنت ها، اخلاق ورفتار، هنر ومعماری، ضرب المثل ها، اساطیر)
جغرافیایی وسیاسی(دفاع،جنگ، پرچم، انتخابات، ولایت فقیه ،نظام سیاسی ایران، شعارهای انقلاب ، قانون اساسی، شهادت وایثار،ملت، جغرافیا، وطن) بعد نظری ارزشها ونگرشها شامل شاخص (اعتقادات دینی، ارزشهای دینی، آگاهی دینی، استدلال) در بعد عملی شامل رفتارها وپیامدهای تعهد رفتاری(عمل به مناسک ودستوات مذهبی، دفاع از حریم مذهب،حضور در فعالیت های مذهبی،توجه به پیامدهای اجتماعی مذهب ) استخراج شده وبرای هرکدام از آنها جدول فراوانی ودرصد مشخص می شود .روایی تحلیل در این پژوهش این است که چون ما متن استاندارد در اختیار داشتیم وهیچ دخل وتصرفی در متن نداشتیم.

هوانگ و چی

تاثیر بازاریابی درونی بر رضایت کارکنان و عملکرد سازمانی

بازاریابی درونی اثر مثبت معنی داری بر رضایت و عملکرد دارد.

کلر، لینچ، الینگر، اوزمنت، کالانتون

تاثیر بازاریابی درونی بر رضایت کارکنان و مشتری مداری

بازاریابی درونی اثر مثبت معنی داری بر رضایت و مشتری مداری دارد.

رفیق، احمد و ساد

تاثیر بازاریابی درونی بر عملکرد

شایستگی های سازمانی یک عامل میانجی میان بازاریابی درونی و عملکرد می باشد.

نویسندگان معتقدند وجود بازاریابی درونی در کنار رفتار شهروندی سازمانی به طور همزمان می تواند تاثیر چشمگیرتری بر کیفیت خدمات داشته باشد. در نتیجه، نویسندگان در این تحقیق تاثیر همزمان بازاریابی درونی و رفتار شهروندی سازمانی بر کیفیت خدمات را مورد بررسی قرار دادند. شایان ذکر است که در ایران بازاریابی درونی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و تقریباً هیچ پژوهشی در این زمینه انجام نشده است.
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱-مقدمه:
تحقیق از نظر لغوی، یعنی رسیدگی کردن و به کنه مطلبی پی بردن. تحقیق از نظر روش شناسی در نزد پژوهشگران مختلف دارای تعاریف متفاوت است و هر پژوهشگری با عنایت به بضاعت علمی خود بر فرایندی از پژوهش تاکید می ورزد. (دلاور، ۱۳۸۷، ۲۹)
واژه تحقیق از زبان عربی گرفته شده است. در لغت به معنای درس کردن، رسیدن، رسیدگی، بررسی، مطالعه حقیقت و واقعیت است. تحقیق از نظر روش شناسی عبارت است از کاربرد روش های علمی در حل یک مسئله یا پاسخگویی به یک سوال. (همان منبع، ۳۰)
در این فصل با در نظر گرفتن هدف تحقیق، روش تحقیق مشخص شده، و با توجه به جامعه آماری حجم نمونه مشخص و درباره روایی و پایایی پرسشنامه که جهت جمع آوری اطلاعات استفاده شده است، پرداخته تا بتوان روابط بین متغیرهای تحقیق را از دیدگاه جامعه آماری مورد مطالعه کشف و شناسایی کرد.
۳-۲- روش تحقیق
اکثر مطالعات تحقیقی یک روش یا راهبرد را نشان می دهد که به سادگی قابل تشخیص است و شامل رویه های مشترک خاصی مانند بیان مساله، جمع آوری اطلاعات و نتیجه گیری اند. جزییات این رویه های خاص تا حدود زیادی با روش تحقیق معین می شوند. (خاکی، ۱۳۸۲، ۱۰۲)
در پژوهش حاضر روش تحقیق، توصیفی است و از آن جهت که به بررسی رابطه بین متغیرها می پردازد از نوع همبستگی می باشد. در تحقیق همبستگی هدف اصلی آن است که مشخص شود که آیا رابطه ای بین دو یا چند متغیر کمی (قابل سنجش وجود دارد اگر این رابطه وجود دارد، حد و اندازه آن چقدر است؟ هدف از مطالعه همبستگی ممکن است برقراری یک رابطه یا نبود آن و به کارگیری روابط در انجام بین بینی ها باشد. مطالعات همبستگی، تعداد از متغیرهایی را که تصور می رود با مساله مرتبط هستند ارزیابی می کند.
تحقیق همبستگی هرگز یک رابطه علت و معلولی را روشن نمی کند، بلکه صرفاً وجود یک رابطه را توصیف می کند. (خاکی، ۱۳۸۹، ص ۲۱۸-۲۱۹)
در این تحقیق جهت جمع آوری اطلاعات، از طریق ابزارهای گردآوری از جمله پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه شامل تعدادی سوال در زمینه اندازه گیری ارزیابی پاسخ دهندگان از پارمترها، طرز فکرها، برداشت ها و ویژگی های آنها می باشد. برای اندازه گیری طرز فکر و برداشت افراد، روش های متعددی وجود دارد که از جمله آنها مقیاس لیکرت است. طیف لیکرت (Likert scale) یک مقیاس فاصله ای است که از تعدادی عبارت و گزینه های جوابیه تشکیل شده است. گزینه های جواب در این مقیاس، معمولاً نشانگر میزان موافقیت یا مخالفت پاسخگو نسبت به یک موضوع یا مفهوم معین، اعم از مثبت یا منفی است. (خاکی، ۳۵۸، ۱۳۸۹)

در این تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته و با روش طیف لیکرت به شکل زیر برای تمامی سوالات استفاده شده است.
جدول ۳-۱

گزینه های جوابیه

ارزش عددی مقیاس

خیلی کم

۱

کم

۲

متوسط

۳

این طبقه از دو زیر طبقه ۱) ثبات فیزیولوژیک و ۲) نجات اندام آسیب دیده تشکیل یافت. نجات از حادثه، پیشگیری از شوک، پیشگیری از خونریزی، درمان موضعی زخم­های سوختگی، توازن در الکترولیت­ها و کنترل عفونت از ویژگی­های ثبات فیزیولوژیک بود. همچنین ویژگی­هایی نظیر پانسمان زخم، حمام­دادن، دبرید­مان، فیزیوتراپی، جراحی، ترمیم بافت­های اسکار و جمع شدگی مفاصل زیر طبقه نجات اندام آسیب­دیده را توصیف می­کرد.
تعادل/ یکپارچگی جسمی/ ثبات فیزیولوژیک
تجربه سوختن برحسب شدت آسیب درمرحله اول تهدیدی هولناک، سریع وغیر قابل پیش ­بینی برای حیات جسمی بود، که مشارکت­کنندگان را با پاسخ­های غیر­ارادی و فیزیولوژیک مواجهه می­ساخت. مشارکت­کنندگان در این مرحله برای بازگشت به توازن محیط داخلی بدن از طریق پاسخ­های آگاهانه و ناگاهانه به ثبات فیزیولوژیک دست می­یافتند. ثبات فیزیولوژیک عموماً با خاموش کردن آتش، دور کردن فرد از محل حادثه و انتقال او به بیمارستان توسط دیگران، آغاز می­شد.

مشارکت­کننده ­ای می­گفت:
«شعله­های آتش به من رسید، دست­هام و صورتم سوخت، من دویدم در حالی که فقط جیغ می­زدم ای­ وای سوختم، ای­ وای سوختم(ش۶)».
این پاسخ­ها فرد مصدم را به سوی کمک­طلبی و افراد کنار او را به کمک­رسانی هدایت می­کرد.
«همه چی در عرض چند دقیقه اتفاق افتاد. تا اینکه یکی از فامیل من رو با پتو خاموش کرد (ش۱)».
با انتقال مصدوم به بیمارستان، برنامه درمان و مراقبت در جهت تداوم ثبات فیزیولوژیک با پیشگیری از شوک و خونریزی و رساندن آب و الکترولیت و پیشگیری از عفونت، ادامه می­یافت.
در این خصوص یکی از پرستاران مشارکت­کننده گفت:
«برای بیماری که شدیدا سوخته در صورتیکه مشکل تنفسی نداشته باشه اولین کاری که می­کنیم زدن سرم برای تعادل مایعات و الکترولیته در غیر اینصورت ممکنه مریض به شوک بره و بعد از اون هم حمام و پانسمان روزانه­ی زخم­ها­­­ست تا اینکه آماده گرفت بشوند(ش۱۱)».
تعادل/ یکپارچگی جسمی/ نجات اندام آسیب دیده
بر اساس یادداشتهای عرصه، بدنبال حفظ تعادل نسبی در عملکرد فیزیولوزیک و ارگان­های حیاتی؛ انجام جراحی­های متعدد شامل دبریدمان، گرفت و همچنین ترمیم جمع­شدگی مفاصل، بخشی از برنامه درمان پزشکان بود. انجام دستورات دارویی، حمام و پانسمان روزانه، کمک به تغذیه، دفع، کاهش درد و حفظ آسایش و فیزیوتراپی اندام­ها نیز بخشی از برنامه مراقبت در بخش­های تخصصی سوختگی بود.
یکی از پزشکان متخصص سوختگی بیان کرد: «جهت ترخیص زود­تر بیماران انجام دبریدمان و گرفت زود هنگام بسیار مهم است(ش۱۲)».
یادآور: درمان به بهای آسیب بافت­های سالم
یکی از روش­های رایج درمان سوختگی­های درجه سه برداشتن گرفت از نقاط سالم بدن به منظور پوشاندن زخم های عمیق و نجات اندام­هاست که با درد و رنج فراوانی برای بیماران همراه است.
«چی بگم، چهل درصد! اونهم درجه سه سوختم. بعد تو بیمارستان شروع کردند به گرفت. عمل که کردند بقیه جاهای سالمم رو پوستش رو کندند و انداختند این یکی (ش۱)».
تعادل/ اتصال به جریان زندگی
این طبقه بر اساس زیر طبقات ۱- توانایی مراقبت از خود،۲- عادت کردن و ۳- عادی شدن شکل گرفت. یافته های حاصل ازتجربه­ی مشارکت کنندگان از زندگی پس از سوختگی نشان داد، ورود به جریان زندگی و مراقبت ازخود یک امر اجتناب ناپذیر بود. آنها با ترخیص از بیمارستان و ورود به منزل با عادت کردن به جریان زندگی وارد شده و از طریق عادی شدن به این زندگی ادامه می­دادند.
تعادل/ اتصال به جریان زندگی/ توانایی مراقبت از خود
برای اغلب مشارکت کنندگان تجربه ورود به جریان زندگی، بازگشت به زندگی قبل ازسوختگی نبود، بلکه آغازی برای مواجه با نیازهای متفاوت خود مراقبتی بود. مراقبت از زخم ها و جراحات باقی مانده، تقویت و بهبود عملکرد­ها، انجام فعالیت­های روزانه، کسب آگاهی و کسب تجربه از ویژ­گی­های مراقبت از خود بود.
تجارب اغلب مشارکت­کنندگان در مورد مراقبت از خود نشان داد، درد یکی از عوامل جلوگیری کننده از راحتی بوده و محدودیت حرکتی ناشی از آن، یکی از موانع مهم بازگشت حرکات طبیعی اندام­ها، مراقبت از خود و درنتیجه وابستگی به دیگران بود. با بسته­شدن زخم­ها اگرچه از درد مشارکت­کنندگان تا حدود زیادی کاسته شده بود اما افرادی که سوختگی های وسیع تر و عمیق تری داشتند همچنان برای انجام نقش­ها و مراقبت از خود مشکلات عمده­ای داشتند. در این شرایط قدرت تحمل فرد و نقش خانواده برای بازگرداندن عملکرد اندام ها در فرد انکار ناپذیر بود. مشارکت­کننده ­ای در این خصوص بیان کرد:
«اون اوایل که هنوز فیزیوتراپی می­شدم، نمی­تونستم حتی یک خیار رو با چنگال به دهانم ببرم. خواهر بزرگترم می­اومد غذام رو می­داد. … خواهرم دومم همیشه پیشم بود، چون حتی تکان خوردنم نیاز به کمک داشت. تااینکه به تدریج توانستم(ش۱)».
بسیاری از مشارکت­کنندگان توانایی مراقبت از خود را تدریجی و با مرور زمان کسب کرده بودند:
«ذره ذره خیلی خوب شد. من از این رو به اون رو شدم، مثلادست هام که جمع شده بود. هیچ کاری نمیتونستم به کنم، اما بعد از مدتی دیدم یک بشقاب رو بر می­دارم، چقدر خوب شد! حالا دوتا بر می دارم، سه تا بر می دارم، خیلی خوب شده بودم و می­تونستم کار­­هام رو خودم انجام بدم(ش۷)».
برای تعدادی از مشارکت کنندگان مراقبت از خود با کسب آگاهی و تجربه درزمینه­هایی غیر از آسیب سوختگی نیز همراه بود:
«من در حدود ۱۳ سال دیابت داشتم و انواع و اقسام دکتر ها رو توی شهر ملاقات کردم. همشون دستوراتشون رو، دارو هاشون رو به من می دادند، ولی قند خونم کنترل نمی­شد. اما من بعد از ۱۳ سال یک تجربه کسب کردم، اونهم اینکه باید کم بخورم و به تعداد دفعات زیاد تا قند خونم کنترل بشه این تجربه رو وقتی توی بیمارستان تحت مراقبت سوختگی بودم یادگرفتم(ش۳)».
تعادل/ اتصال به جریان زندگی/ عادت کردن
بر اساس یافته­ ها مشخصه اصلی این زیر طبقه، خو گرفتن بود که در اثر گذر زمان و مواجه مکرر با محدودیت­های زندگی پس از سوختگی شکل می­گرفت. همچنین آگاهی از موقعیت، داشتن هدف برای بهتر کردن وضعیت خود در زندگی، دست­یابی به استقلال، تمایل به تلاش برای رشد بیشتر و توانایی اداره دنیای بیرونی از ویژ­گی­های عادت کردن بود.
آغاز تدریجی فعالیت­های روز­مره و انجام نقش­های قبلی، مشارکت­کنندگان را برای شروع یک زندگی تازه متقاعد می­ساخت. ویژگی­های درونی مثل اطمینان به خود و تلاش برای دست یابی به اهداف از یک سو و زمینه ­های مذهبی و معنوی از سوی دیگر، آنها را از ناامیدی به سوی امیدواری و پیوستن به جریان زندگی دعوت می­کرد. در این خصوص نقش حمایت­های خانوادگی برای ایجاد احساس توازن روحی-روانی و معنوی در زندگی جدید بسیار تأثیرگذار و مهم بود.
«بعد که یکم درد های جسمانی تخفیف پیدا می­کنه خوب اون یکی درد ها به سراغ آدم می یاد. ولی خوب اطرافیان هم خیلی مهم هستند. مثلا فرض کنید، من کسی رو نداشتم که اینقدر حمایتم کنه، مراقبت کنه، یا حمایت عاطفی بکنه، شاید نمی تونستم!(ش۱)».
«خوب امیدواری هم خیلی مهمه؛ خانواده ، معلم ها مخصوصا دوستانم خیکی کمکم کردند (ش۵)».
مشارکت­کنندگان به دنبال تحمل و شکیبایی برای بهبود نسبی زخم­ها و کم شدن درد و عذاب جسمی به یک تعادل درونی نسبی دست می­یافتند.
با مرور زمان و ورود به جمع، ضرورت زندگی جمعی فرد را به تلاشی ذهنی برای بازگشت به اجتماع ملزم می­ساخت. این تلاش از طریق فعالیت هایی چون پوشاندن اسکار­ها یا اعمال جراحی زیبایی برای مقابله با بدشکلی­ها و محدودیت­های جسمی و در جهت سهولت تعامل با دیگران صورت می­گرفت. به این ترتیب آنها برای کسب تعادل بین فردی آمادگی می­یافتند.
مشارکت کنندگان با پوشاندن بدشکلی­ها آهسته ­آهسته در میان جمع حاضر شده و به دنبال تکرار مواجه با واکنش های دیگران، به شرایط زندگی جدید عادت می­کردند.
مشارکت کنندگان در پاسخ به اینکه چگونه به شرایط عادت کردند توضیح دادند:
«مرور زمان، مثلا کسی که بار اول می­دید، می­پرسید، بار دوم دیگه نمی­پرسید. در واقع تکرار دیدنش باعث شد که برای همه عادی بشه، من هم عادت کردم(ش۸)».
«الان چه طوری بگم یه کم بی خیال شدم. یکی هم توکل بر خدا، من تا الان سالم زندگی کردم. سعی میکنم بعد از این هم همینطور باشم. راستش وقتی خیلی دلم می گیره و گریه می کنم و با خدای خودم راز و نیاز می­کنم به این نتیجه میرسم(ش۹)».
«احساس بدی داشتم، همه بهم یک جوری نگاه می­کردند. دیدن صورتم اول برام سخت بود. می رسیدم یک جایی با شال و این­ها می­بستم (اشاره به صورتش می کند)، بعد­ها یک جاش رو می­بستم یک جاش رو نه­، کم­کم دیگه عادت کردم اصلا نبستم همینطوری می­رفتم بیرون(ش۵)».
مشارکت­کننده دیگری با اسکار سوختگی در صورت و دستها در خصوص تلاش برای عادت کردن به شرایط جدید بیان کرد:
«دیگه به خودم آمدم. با خودم گفتم: چرا دست روی دست بگذارم و منتظر خونواده­ام باشم! برای همین هم یک کاری دست و پا کردم و بعد هم مغازه رو باز کردیم تا هم دست خودم تو جیبم باشه هم به دخترم برسم(ش۹)».
تعادل/ اتصال به جریان زندگی/ عادی شدن
یکنواختی و روزمره­گی در جریان زندگی مشخصه اصلی زیر طبقه عادی شدن بود. عدم احساس ناراحتی در جمع، توجه کمتر به آثار باقی مانده سوختگی، تلاش کمتر برای پوشاندن اسکارها یا تن دادن به جراحی­های زیبایی، یافتن راه حل مشکلات، یادآوری کمتر خاطرات سوختگی و توانایی کنترل دنیای درونی خود از ویژ­گی­های مهم عادی شدن بود. به این طریق جریان زندگی مشارکت­کنندگان از شکل عادت کردن(آگاهی و تلاش برای داشتن وضعیت بهتر) به طرف عادی شدن (پذیرش و قانع بودن به وضعیت جدید) شیفت پیدا می­کرد.
با گذشت بیشتر زمان، رفته­رفته آزار واکنش­های دیگران برای مشارکت­کنندگان کمتر می­شد. به همین دلیل بدشکلی­های باقی­مانده برای آنها کم اهمیت­تر و حضور در میان مردم با ناراحتی کمتری همراه بود. با عادی شدن شرایط جدید، آنها از تلاش برای مخفی سازی اسکار­ها دست می­کشیدند. داشتن توانایی مالی برای گذران زندگی و کسب موفقیتهایی که در سایه تلاش برای دست­یابی به بهبود شرایط زندگی بعد از سوختگی بدست آوردند برای پذیرش زندگی جدید کمک­کننده بود. در این مرحله مشارکت­کنندگان تلاش کمتری برای تغییر شرایطی که به آن خو گرفته بودند از خود نشان می­دادند.
«خیلی­ها به من می­گن که جراحی لیزر خیلی پیشرفت کرده، اما اصلاً برای من خیلی چیز­ها­ی دیگه توی اولویت هستند، تا اینکه حالا بیام ظاهرم رو ببرم جلو! اصلا برام اهمیتی نداره به اون صورت. نمی­دونم پیشرفت­های دیگه اونقدر مهم­تر بودند تا اینکه اینقدر در مورد زیبایی فکر کنم (ش۱)».
با مرور زمان و پذیرش واقعیت­های غیر قابل تغییر، انگیزه برای بازگشت به ظاهر فیزیکی قبل و یا برقراری ارتباطات عاطفی خاص نظیر ازدواج کمتر شده بود و همین امر به تدریج احساس روزمره­گی را به آنها تحمیل می­کرد .
یکی­از مشارکت­کنندگان که دختر جوانی با سوختگی صورت و دست بود در این خصوص گفت:
«هر روز صبح ساعت ۱۰ پا می­شم، بعد کار­های خونه را می­کنم، مامان و بابام می­روند سرکار، خواهر بزرگم هم که ازدواج کرده. من با خواهر کوچکم می­مونم، بعد نهار می­پزم، اگه حوصله داشتم یک کیک هم می­پزم بعد می­نشینم منتظر مامانم می­شوم، مامانم می­یاد نهار می­خوریم بعد می­نشینم جلو تلوزیون، بیرون اینها هم زیاد نمی­روم همینجور روزهام می­گذره دیگه!(ش۷)».

ارتباط، فرایندی است که وظایف برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت، رهبری وکنترل مدیریت توسط آن انجام می­ شود. ارتباط، فعالیتی است که مدیران جهت هماهنگ کردن و متناسب نمودن وقت خود از آن بهره می­گیرند. (رضاییان ،۱۳۶۹،ص۲۴۷).
در یک عبارت ساده ارتباطات را می­توان تبادل اطلاعات و انتقال معنی دانست (کتزوکان ،۱۹۶۹،ص ۲۲۳)
ارتباطات را انتقال مفاهیم و یا انتقال نشانه­ها و نیز انتقال و یا تبادل پیام­ها می­دانند )فرهنگی ۱۳۷۳، ص ۶).
برخی از تعاریف ارتباطات را می­توان به شرح زیر برشمرد:
۱-ارتباطات بیانگر فراگرد ایجاد معنی است (دین، بانلود ، ١٩۶٢). در این میان دو نکته نهفته است :
الف­- ­ ایجاد
ب- ­ معنی
٢- ارتباطات فراگرد تفهیم وتفاهم و تشریک مساعی است (نلسون و پیرسون ،١٩٨٣،ص ۵). در این تعریف سه نکته نهفته است :
الف­- ­ ارتباطات یک فراگرد است.
ب- ­ ارتباطات تفهیم معناست.
ج- ­ ارتباطات تشریک معناست.
٣ -­ ارتباطات به گونه ­ای وسیع و گسترده تجارب مشترک تعریف شده است (فرهنگی، ١٣٧٣،ص ۶).
ارتباطات از واژه لاتین کومیون برآمده که به معنای مشترک (عموم) است. به طورکلی می­توان چنین گفت که ارتباطات در بسیاری از فعالیت­های سازمان وجود دارد و مهمتر اینکه ارتباط، فرآیندی است که فعالیت­های فردی و گروهی و مراوده­ها برای افزایش اثر بخشی از طریق آن هماهنگ می­ شود.

۲-۲-۲ -­ فرایند ارتباطات
ارتباطات به عنوان یک فرایند، شامل اطلاعاتی است که از طریق علائم و نشانه­ها ارسال و یا دریافت می­ شود. این اطلاعات شامل کلمات، حرکات غیرکلامی، نگرش­ها و حالات می­باشد. به عبارت ساده چنین گفته می­ شود که ارتباطات در بردارنده این است که” کی چه می گوید؟ به چه طریقی می­گوید؟ برای چه کسی و با چه درجه­ای از تأثیر پیام می­فرستد (چ. لاسول ، ١٩۴٨،ص ۳۷-۵۱).
مدل ساده شده­ای از فرایند ارتباطات درشکل۲-۱۰ آمده است.

شکل (۲-۱۰) فرایند ارتباطات
منبع: (چ لاسول ،۱۹۴۸،ص ۵۲)
به هر حال باید گفته شود که افراد اطلاعات ارسالی و دریافتی و اطلاعات رک و بی پرده (صریح) کمی را تبادل می­ کنند. این به دلیل آن پرده ادراکی ما می­باشد.
ارتباطات بین شخصی (افراد) متضمن فرآیندی است که حداقل با چهار عامل تبیین می­ شود:
الف-­ احساس در مورد خود.
ب-­ احساس در مورد دیگری.
ج-­ احساسات در مورد محتوای آن چیزی که باید مورد بحث قرار گیرد.
د-­ احساسات در مورد موضوعی که مورد توجه قرار می­گیرد.
این چهار عامل نیز به عنوان پرده­های ادراکی به شکل زیر می ­تواند ترسیم گردد:

شکل(۲-۱۱) فرایندهای ارتباطی (همان منبع)
۲-۲-۳-­ رسانه­های ارتباطی و میزان غنای آن­ها
جدول شماره ی ۲-۶ رسانه­های مختلفی را که ازطریق آن­ها ما ایجاد ارتباط می­کنیم به صورت مقایسه­ ای نشان می­دهد
جدول (۲-۶) رسانه­های ارتباطی و میزان غنای آن­ها

رابطه بین هوش عاطفی و تعهد شغلی

همان­طور که پیش بینی می­شد یک رابطه مثبت بین هوش عاطفی و تعهد شغلی نمایان شد.

۱۷

اکبرزاده
( ۱۳۸۶ )

هوش هیجانی

از نظر دکترریون بارون هوش هیجا نی، آرایشی از
استعدادهای غیر شناختی، قابلیت­ها و مهارت­ هایی است که توانایی فرد در سازگاری با شرایط و فشارهای محیطی را افزایش می­دهد.

۱۸

روبلیر.م.ز
( ۲۰۰۸ )

” رابطه بین هوش هیجان و عملکرد گروه “

بین هوش هیجانی با عملکرد و کارایی گروه رابطه مثبت و معنادار وجود دار­د. همچنین بین هوش هیجانی با رضایت و یادگیری گروه رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
آنچه که نتایج برآمده از یک تحقیق را ارزشمند و قابل استناد می­نماید روش تحقیق ساختارمند، هدفمند و علمی می­باشد. روش­شناسی تحقیق در واقع زیر­بنای مراحل اجرایی تحقیق را در
بر­می­گیرد. روش تحقیق مجموعه ­ای از قواعد، ابزارها و راه­های معتبر و قابل اطمینان و نظام یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه­حل مشکلات است. در این فصل روش پژوهش برای رسیدن به اهداف تشریح شده است، که بدین منظور نوع پژوهش، جامعه آماری، روش نمونه گیری، روش گردآوری اطلاعات، ابزار گردآوری اطلاعات، متغیرها، روایی و پایایی پرسشنامه، روش تجزیه و تحلیل داده ­ها و فرضیه ­های پژوهش تصریح شده است.

۳-۲- نوع تحقیق
نوع این تحقیق با توجه به موضوع و هدف آن، کاربردی می­باشد. این تحقیقات با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندی­های بشر و بهبود و بهینه­سازی زندگی انسان مورد استفاده قرار می­گیرند. در این تحقیق نیز محقق با بهره گرفتن از نتایج به­دست آمده از تحقیقات بنیادی در زمینه هوش هیجانی، به بررسی تأثیر آن بر استفاده از بیمه عمر پرداخته است.
۳-۳- روش تحقیق
این تحقیق بر اساس ماهیت و روش توصیفی، و از نوع پیمایشی و زمینه­یابی عمیق می­باشد. تحقیقات توصیفی به مطالعه ویژگی­ها و صفات افراد جامعه می ­پردازد و وضعیت فعلی جامعه آماری را در قالب چند صفت یا متغیر مانند نگرش­ها، علایق، سن، جنس، وزن، درآمد، وضع زندگی و … مورد بررسی قرار می­دهد. یکی از انواع تحقیقات توصیفی، تحقیق پیمایشی است که هدف آن شناخت صفات، ویژگی­ها، عقاید، نگرش­ها، رفتارها و سایر مسائل افراد یک جامعه از طریق مراجعه به
آن­هاست. این تحقیقات می ­تواند سطحی باشد یا عمق بیشتری داشته باشد. اصولاً پیمایش افکار عمومی بیشتر جنبه سطحی دارد.
اما در تحقیقات پیمایشی و زمینه­یابی­ای که عمیق­تر عمل می­ شود، هدف شناسایی رفتارها و انگیزه آنها در بین افراد جامعه یا گروه ­های تشکیل دهنده آن است که بر اساس اطلاعات و داده ­های پیمایشی و برقراری ارتباط بین متغیرهای مختلف و با سنجش رابطه متغیرها انجام می­ شود (حافظ نیا، ۱۳۸۹).
این تحقیق نیز همان­گونه که گفته شد از نوع تحقیق توصیفی – پیمایشی عمیق می­باشد، چرا که به بررسی یکی از دلایل و انگیزه­ های استفاده از بیمه عمر در میان مشتریان که همانا هوش هیجانی
می­باشد پرداخته و سعی دارد به بررسی ارتباط میان شاخص­ های این دو عامل بپردازد.
۳-۴- متغیرهای پژوهش
برای تعریف متغیرهای پژوهش باید بین تعریف عملیاتی اندازه‌پذیر و تعریف عملیاتی آزمایشی تفاوت قائل شد. در تعریف عملیاتی اندازه‌پذیر، عملیاتی که باید انجام پذیرد تا اندازه‌گیری مفهوم یا سازه میسر شود آشکار می‌شود. مثلاً هوش را می‌توان چنین تعریف کرد که عبارت است از نمره‌ای که در آزمون تراز شده استانفورد ـ بینه بدست می‌آید. در تعریف عملیاتی آزمایشی به بیان پرداخته می‌شود که پژوهشگر باید به اجرا درآورد تا اینکه شرایط آزمایشی ظاهر گردد. مثلاً برای تعریف عملیاتی آزمایشی ناکامی می‌توان ممانعت آزمودنی از نیل به مقصد معین را مورد نظر قرار داد (آذر، ۱۳۸۳).
متغیرها عبارتند از ویژگی­های افراد، اشیاء، واحدها و غیره که می‌توانند مقادیر کیفی یا کمّی اختیار کند. از جمله این مقادیر می‌توان قد، وزن، بهره هوشی و امثال آن را نام برد (سرمد، ۱۳۷۸).
مشخصه مربوط به یک عنصر، که می ­تواند برآمدهای مختلف را قبول کند متغیر نامیده می­ شود(هومن، ۱۳۷۳).
بنابراین با توجه به موضوع تحقیق حاضر (بررسی تأثیر هوش هیجانی بر استفاده از بیمه عمر) و مطالب فوق می­توان متغیرهای پژوهش را به دو دسته تقسیم ­بندی کرد:
الف) متغیرهای مستقل
در این پژوهش متغیر مستقل شامل هوش هیجانی می­باشد که خود مؤلفه­ های زیر را در بر­می­گیرد:
۱) حیطه درون فردی؛ شامل ۵ مولفه خودآگاهی هیجانی، قاطعیت، حرمت نفس، استقلال و خودشکوفایی.
۲) حیطه برون فردی؛ شامل ۳ مولفه همدلی، روابط میان فردی و مسئولیت‌پذیری.
۳) حیطه سازگاری؛ شامل ۳ مولفه حل مساله، واقعیت سنجی و انعطاف­پذیری.
۴) حیطه کنترل استرس؛ شامل ۲ مولفه تحمل فشار و کنترل تکانه.
۵) حیطه خلق کلی؛ شامل ۲ مولفه خرسندی و خوش‌بینی.
ب) متغیر وابسته
متغیر وابسته این تحقیق بیمه عمر می­باشد.
۳-۵- جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری به کل گروه­، افراد­، وقایع و یا چیزهایی اشاره دارد که حداقل دارای یک صفت مشخص کننده بوده و محقق می­خواهد به تحقیق درباره آن­ها بپردازد(خاکی، ۱۳۷۸). با توجه به اینکه در این تحقیق به تحلیل اثر هوش هیجانی بر استفاده از بیمه عمر می­پردازیم، بنابراین کلیه مشتریان و افرادی که در سطح منطقه کیش به نحوی از خدمات بیمه عمر استفاده نموده بودند، جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند.
گروه نمونه مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی از اعضا که از جامعه آماری انتخاب شده ­اند (سکاران، ۱۳۸۱). به عبارت دیگر، تعدادی از جامعه آماری (اما نه همه) که گروه نمونه را تشکیل می­ دهند. بدین ترتیب گروه نمونه یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه تعمیم دهد.
دو نوع اصلی طرح نمونه گیری وجود دارد : نمونه گیری احتمالی و نمونه گیری غیر احتمالی. در نمونه گیری احتمالی، که به نمونه­های اتفاقی یا تصادفی نیز مشهورند، اعضای جامعه شانس برابر یا احتمال شناخته شده­ای دارند که به عنوان آزمودنی گروه انتخاب شوند­، همچنین نتایج این نمونه­ها قابلیت تعمیم به کل جامعه مورد نظر را دارد بنابراین دارای ارزش و اعتبار علمی است. در
نمونه گیری غیراحتمالی، عناصر با شانس برابر یا از پیش تعیین شده­ای به عنوان آزمودنی انتخاب نمی­شوند.
در این تحقیق از روش نمونه گیری احتمالی خوشه­ای استفاده شده است. نمونه گیری خوشه­ای هنگامی مورد استفاده قرار می­گیرد که جامعه مورد نظر نا­محدود است، فهرستی از افراد جامعه در دست نیست، و یا توزیع جغرافیایی افراد بگونه گسترده­ای پراکنده و وسیع است.