۱- آموزش از طریق سخنرانی[۲۵] :این روش بیشتر در جهت انتقال اطلاعات از شخص مربی به کارآموز مورد استفاده قرار می گیرد ولی در بالا بردن سطح مهارت و ایجاد تغییرات رفتاری در کارآموز چندان موثر نمی باشد. آموزش از طریق سخنرانی عبارت است از ارائه دانش و اطلاعات و یا تشریح وضع و حالتی که سخنران آن را برای درک و احتمالاً قبول شنوندگان از قبیل آماده نموده است. پس در مواقعی که هدف انتقال پیام های خاص در زمینه اثرات مثبت رعایت فرهنگ صحیح ترافیکی و عوارض تصادفات ناشی از تخلفات رانندگی باشد. می تواند مثمر ثمر واقع گردد.
۲- آموزش از طریق استفاده از بحث گروهی[۲۶]: از این روش برای ارائه مطلب از طرف مربی به کارآموزان ، سپس کنجکاوی ، گفت و گو، اظهار نظر و ارزیابی دسته جمعی پیرامون مطلب ارائه شده استفاده می شود که ممکن است در دو نوع بحث آزاد و بحث هدایت شده طرح گردد.
۳- آموزش از طریق کنفرانس[۲۷] : در زمینه آموزشی می توان کنفرانس را گردهم آیی دو یا چند نفر به منظور آموزش دادن یا آموزش دیدن، تبادل اطلاعات ، هماهنگ کردن کوشش ها … برای حل مشکل دانست.
۴- روش سمینار[۲۸]: جلسات بحث دوستانه و غیررسمی که در آن افراد به طور آزادانه به تبادل نظر می نشیند.
۵- استفاده از روش سمپوزیوم[۲۹]: مذاکره تفاهم آمیز دوستانه که در آن عقاید و نظرات آزادانه در مورد موضوع خاصی که قبلاً تعیین گردیده مبادله می شود و معمولاً افراد صاحب نظر به سمپوزیوم دعوت می شوند. از جنبه های مثبت سمپوزیوم می توان استفاده از صاحبنظران برای تبادل آزادانه نظرات و اندیشه ها و تنوع سخنرانان از بعد آموزشی نام برد.
۶- بازدید علمی[۳۰]: از جمله روش های آموزشی بوده که می توان تعریف مشاهده و تجربه اندوزی مستقیم از موضوع با موضوعات مورد آموزش را برای آن بکار برد.
۷- روش تقسیم گروه های بزرگ به گروه های کوچک: در مواقع زیادی کارآموزان یک کلاس را برای مشارکت کامل آنان و افزایش کارآئی کارآموزان به گروه های کوچک تر تقسیم می کند.
۸- روش بررسی موردی[۳۱] : دراین روش جنبه ای از فعالیتهای مرتبط با اهداف آموزشی مشخص شده و با تفکر تعمق و ارائه نظر اعضاء روی آن مطالعه دسته جمعی می شود از انواع مطالعه موردی مطالعه بایگانی است. دراین روش تمام اسناد و مدارک موجود در بایگانی در آن مورد خاص مورد استفاده قرار
می گیرد. از مطالعه موردی می توان برای بررسی وضعیت کارکرد ترافیکی یک تقاطع در داخل شهر و یا یک نقطه در یکی از محورهای خارج شهر استفاده نمود.
۹- روش تحرک مغزی[۳۲] : از جمله روش های بررسی مشکلات ، روش تحرک مغزی یا توفان ذهنی می باشد. دراین روش اضافه بر بررسی جهات مختلف یک مشکل به راه حل های اجتماعی حل آن مساله نیز توجه می شود وبه همین دلیل این روش در آموزش مورد استفاده قرار می گیرد دراین روش پس از طرح موضوع ، هر یک از شرکت کنندگان می توانند آزادانه ، نقطه نظرات خود را با اطمینان ابراز دارند.
۱۰- شبیه سازی[۳۳] : ارائه آموزش در محیط حقیقی با بهره گرفتن از ابزار آلات واقعی مرتبط با مشکلات واقعی نتایج چشمگیری را به همراه خواهد داشت. جهت تلفیق آموخته های نظری باواقعیات محیط کاراز روش شبیه سازی استفاده می شود که از مزایای آن تاثیر مستقیم در رسیدن به هدف های آموزشی و ایجاد تغییر در مهارت ها و یا رفتارهای کارآموزان به لحاظ یادگیری در شرایطی مشابه محیط کار و همچنین وجود بازخورد که مستقیماً و همزمان توسط مربی به کار آموز داده می شود، کارآموز مشکلات خود را بر طرف می کند.
۱۱- آموزش حین خدمت و ضمن خدمت[۳۴] : آموزش حین خدمت جنبه غیر رسمی داشته و از ضرورت های آن ا جراء در محل انجام کار بوده یا در جایی صورت می گیرد که بعداً قرار است فرد در آنجا مشغول به کار شود. این روش بر اساس اصل آزمایش و خطا که مبتنی بر تجربه ، تکرار ، ارزیابی و تصحیح اشتباهات است قرار دارد مانند آموزش جواری یا دهلیزی. در آموزش ضمن خدمت فرد برای دوره معینی در یک برنامه آموزشی مرتبط با شغلش شرکت می کند. این دوره دارای برنامه محتوی ومدت از قبل پیش بینی شده است برای به حداکثر رسیدن بهره گیری از آموزش شرکت کننده می بایست کاملاً ازوظایف خود منفک باشد .
۱۲- روش آموزش حساسیت[۳۵] : این روش یکی از راه های بهبود و بازسازی سازمانی و یا بهسازی منابع سازمانی است که دارای اهدافی همچون فراهم آوردن شرایط مناسب جهت بازنگری در رفتار توسط خود افراد و حساس نمودن آنها به عکس العمل های عاطفی و احساس ، ارتقاء مهارت شرکت کنندگان در زمینه های مشاهده نمودن ـ دنبال کردن از طریق ارزیابی احساسات خود و دیگران ، انگیزش افراد جهت بازسازی ارزش های شخصی و ایجاد هماهنگی در اهداف و … بویژه درمورد گروههایی نظیر مددکاران حرفه ای ، مدیران میانی و عالی سازمان ها ، کارکنان سازمان های خیریه، افراد شاغل در گروه های ومشاغل نامتنجانس و…استفاده می شود.
۱۳- روش آموزش از طریق میزگرد: این روش نوعی بحث گروهی می باشد که شرکت کنندگان نیاز به آموزش نداشته بلکه دارای تخصص های بالا می باشد
۱۴- روش سندیکا[۳۶] : عبارتست از گردهمایی عده ای برای بحث و تبادل نظر پیرامون مسائل خاص که هر بار از میان خود فردی را به عنوان رئیس جلسه انتخاب می نمایند. در این روش آموزشی مباحث بیشتر به صورت کلی مطرح و نکات برجسته آن مورد بحث قرار می گیرد. از این روش بیشتر در دوره های آموزشی مدیران عالی استفاده می شود .
۱۵- روش آموزشی تشریح[۳۷] : از این روش مربیان برای نشان دادن نحوه کار یک دستگاه با یک ماشین برای کار آموزان استفاده می شود دراین روش کارآموزان بیشتر نقش یک مشاهده کننده دارند .
۱۶- روش نمایش و ارائه: در این روش مربی برای انتقال دانسته ها و تجربیات خود به جهت عدم دسترسی به موضوعات عینی در آموزش از نمونه های بدلی به عنوان وسیله آموزش استفاده و کارآموزان با واقعیت مشابهی که با امکانات کلاس منطبق است مواجه و آن را حل می کنند .
۱۷- روش آموزش چهار مرحله ای[۳۸] : این روش بر چهار مرحله استوار است که شامل : نشان دادن ،گفتن ، انجام دادن ،کنترل کردن. این روش برای آموزشهای کاربردی مناسب بوده و در دنیا در حل مسائل مربوط به آموزش نیروی انسانی مورد نیاز صنایع جنگی مورد استفاده قرار می گیرد .
۱۸- روش آموزشی مطالعه[۳۹] : مطالعه حرفه ای می تواند در ارتقاء سطح دانش موثر واقع که بهبود در مطالعه باعث تغییر در رفتار کارآموزان می گردد. در مطالعه هم خوانی موضوع با هدف آموزش مهم می باشد. در این روش ارزیابی کارآموزان از نظر میزان ارتباط مطالعه با موضوع آنها را به مطالعه راغب تر
خواهد کرد .
۱۹- آموزش مکاتبه ای[۴۰] : دراین روش رابط بین کارآموز و مربی پست و مکاتبات انجام شده بین آنها می باشد دراین حالت مطالب به صورت مقاله یا کتاب توسط کارآموز از موسسه یا مشغل آموزش دهنده و از طریق پست دریافت و پس از مطالعه از طریق آزمون پیشرفت کارآموز سنجیده می شود.
۲۰- روش تعلیم و تعلم[۴۱] : این روش از قدیمی ترین روش های آموزش و بهسازی نیروی انسانی می باشد که هر کس می تواند در حد توان خود چیزی بیاموزد و سپس این یادگیری خود را اعم از دانش ـ مهارت یا رفتار به دیگران که نیاز دارند انتقال دهد دراین روش از بحث مجادله، ایفای نقش های، مخالف، مطالعه، آموزش بررسی موردی و … استفاده می شود.(همان، ۱۷۸-۱۷۱)
۲۱- اردوهای دانش‌آموزی: طرح اردوهای دانش‌آموزی در فصل تابستان برای غنی سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان بستر مناسبی برای گسترش تعامل پلیس با آنان است. مجریان این طرح پلیس را به چشم پلیس اجتماعی می‌نگرند که حس مسئولیت پذیری و خودباوری را در دانش‌آموزان تقویت می‌کند. پلیس با حضور در این اردوها ضمن آموزش دانستنی‌های انتظامی و مهارت‌های اجتماعی، دانش‌آموزان را در پیشگیری از معضلات اجتماعی کمک می کند. دانش‌آموزان در خلال برگزاری این اردوها از نزدیک و به صورت چهره به چهره با پلیس و خدمات او آشنا می‌شوند و پلیس نیز با رویکرد آگاه سازی ذهن آنان را نسبت به جرایم روشن می‌سازد. بنابراین تعامل پلیس و دانش‌آموزان کاملاً دو سویه است.(رفیعی،۱۳۹۰: ۱۶۴)
۲-۳-۵-۷- نقش زمان در آموزش
اگر زمان لازم برای آموزش پیش بینی نشده باشد بدیهی است که تدریس فقط به نکات اساسی که شاید رسیدن هدف هایش را میسر سازد محدود می گردد. حال آنکه پیش بینی فرصت کافی برای آموزش، باعث می شود تا دانش پژوهان را بتوان فعالانه با شیوه ی تدریس سقراطی در آموزش شرکت داده و با بهره گرفتن از رسانه های کمک آموزشی به جالب ترکردن هر چه بیشتر مطالب اقدام کرد. اما به هر حال کمبود وقت موجبی برای ارائه تدریسی نامطلوب نمی تواند باشد. زیرا استاد با توجه به مدت آموزش می تواند ارائه ی مطالب را به نحوی طرح ریزی کند تا کلاس از مطالب آموزشی حداکثر استفاده را بعمل آورد.(حاج مقصود،۱۳۸۶: ۴۰)همچنین زمان برگزاری کلاس می بایستی مناسب ترین زمان از لحاظ شرایط روحی، روانی و جسمانی باشد تا بتواند حداکثر تاثیر را بروی دانش آموزان بگذارد.
- برنامه ریزی آموزشی را از نظر زمان عمل به سه دسته تقسیم می کنند :
۱- برنامه کوتاه مدت (معمولاً از یک تا پنج سال طول می کشد.)
۲- برنامه میان مدت ( معمولاً از پنچ الی ده سال طرح ریزی می شوند. )
۳- برنامه دراز مدت ( معمولاً آینده ای از ده الی بیست سال بیشتر را در بر می گیرد.(عاقلی،۱۳۸۶: ۹۵)
۲-۳-۵-۸- ارزیابی برنامه های آموزش ترافیک
برای ارزیابی برنامه های آموزشی دو نوع روش وجود دارد: اولین نوع ارزیابی ،ارزیابی آموزشی[۴۲] است که مربوط به فرایند آموزش می شود. این نوع ارزیابی سؤالاتی از این قبیل را در بر می گیرد: آیا مدرسین محتوای آموزش را ذیربط و جالب می دانند ؟ آیا هنرجویان مفاهیم بکار برده شده در جزوه ( کتاب ) را فهمیده اند؟ آیا دوره آموزشی وقت زیادی می گیرد ؟ آیا زمان برگزاری کلاس مناسب است ؟ و … منظور این نوع ارزیابی بهینه سازی فرایند آموزش است و نتایج این گونه ارزیابی هیچگاه نمی تواند به عنوان شاخص برای تأثیرات یک برنامه آموزشی بکار رود. یعنی احتمال دارد که خیلی از برنامه ها ، جالب و موفق در کاربرد باشند ولی هیچکدام از آنها موجب بهبود در رفتار ترافیکی یا ایمنی هنر جویان نگردد.
دومین نوع ارزیابی ” ارزیابی فرایند “[۴۳] نام دارد که نتایج بدست آمده را در نیل به اهداف آموزشی ارزیابی می کند. ارزیابی فرایند به سؤالاتی از این قبیل جواب می دهد: آیا برنامه های آموزشی باعث تغییرات رفتاری در جهت مورد نظر شده یا خیر ؟ آیا هنرجویان پس از اجرای برنامه ها آگاهی بیشتر مهارت های بهتر و گرایش های مثبت تر شده اند ؟
اگر چه پیشرفت آگاهی یا مهارت ها، نقطه شروع خوبی است ولی چنانچه تغییری در رفتار مشاهده نشود، بی ربط است. متاسفانه ارزیابی رفتار ترافیکی از نقطه نظر روش شناسی مشکل بوده و بندرت انجام می شود. برای مثال، روشهایی که برای ارزیابی طرح های بهسازی شبکه راه بکار می روند دراینجا از فایده زیادی برخوردار نیستند. بهر حال آموزش قوانین و مقررات عبور و مرور تأثیرات خود را بر روی رفتار استفاده کننده از دوره های زمانی طولانی نشان می دهد.( عاقلی، ۱۳۸۵: ۱۷۰)
۲-۳-۵-۹- مشکلات ساختاری و بین سازمانی در حوزه ترافیک
در کنترل ترافیک و اصلاح فرهنگ آن، پلیس به تنهایی از عهده بر نمی آید و وضع موجود، دلیل صحت این مدعاست. رسانه های جمعی[۴۴] و متولیان امور فرهنگی و آموزشی در جامعه باید با این مسئله به عنوان یک ضرورت و نیاز ملی و فرابخشی برخورد کرده و آموزشهای مربوط به ترافیک را با تبلیغات تجاری یکسان تلقی نکنند. خانواده ها، مدرسه، صدا و سیما، مطبوعات و همه و همه باید به این موضوع توجه جدی داشته باشند و علاوه بر موضعگیریهای رسمی، مراقب باشند تا در عمل، خلاف آنچه را مدعی و مبلغ بوده اند،مرتکب نشوند. بویژه آنکه کودکان و نوجوانان با نگاه های تیزبین و حساس خود، از عمل و رفتار افراد، بیش از سخن و کلام ایشان اثر پذیری دارند. بد آموزی برخی فیلمها و یا پاره ای از مطبوعات نیز قابل توجه است و باید در کنار سایر کنترلها، این اقلام فرهنگی نیز از لحاظ مسائل ترافیکی و انتظامی مورد بررسی قرار گیرند. انتظار می رود که در یک جامعه اسلامی، مردم همه مسئول و مراقب رفتار دیگران بوده و توصیه کننده به خیر و صلاح و بازدارنده از خطا و گناه باشند. اما برای تقویت و گسترش این روحیه و باور، اقدام مناسبی صورت نگرفته است. تحقق شعار ارزشی “همه پلیس هم باشیم” مقدماتی را می طلبد که از جمله آنها ایجاد این باور است که هر گونه خطا در عرصه زندگی اجتماعی، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، بر سرنوشت سایر اعضای آن جامعه اثر منفی خواهد داشت، علاوه بر این در جامعه ای که از عموم مردم انتظار دارند قانون و مقررات را رعایت کنند، ارگان ها و سازمان های وابسته به حکومت و مقامات و مسئولین کشور باید به ملتزم بودن به هنجارها و اصول و انضباط اجتماعی پایبندتر باشند. تخلف خودرو های دولتی اعم از کشوری و لشکری، تخلف به بهانه مسائل امنیتی و حفاظتی، قانون شکنی تحت پوشش امور اورژانس و امداد و نجات و … از جمله مسائل اثر گذار بر تعمیق ناهنجار های ترافیکی است. (حسینی،۱۳۸۰: ۵۲-۵۳)
تعامل بین پلیس، دانش آموزان و مدیران مدارس به عنوان قسمتی از جامعه محلی، فرصت مطلوبی را برای تقویت اعتماد و تحکیم و انسجام روابط و استفاده از متخصصین برای حل مسائل اجتماعی و معضلات و مشکلات ایجاد می کند.(کشفی،۱۳۹۱ : ۱۲)
۲-۴- طرح همیاران پلیس
اجرای طرح همیار پلیس در اسفند ماه ۱۳۸۵ براساس توافقنامه مشترک نیروی انتظامی با وزارت آموزش و پرورش یکی از برنامه های پلیس راهور بود که عملیاتی گردید و موجب استقبال زائدالوصف دانش آموزان والدین آنها و مجریان طرح در آموزش و پرورش گردید، از این رو یکی از آموزش های اساسی پلیس راهنمایی ورانندگی برای کودکان و نوجوانان در دوره های پیش دبستانی و ابتدایی و دوره اول متوسطه، آموزش مهارت هایی است که آنان با یادگیری آن مهارت ها بتوانند رفتاری مناسب در ارتباط با ایمنی عبور و مرور در جاده و خیابان از خود نشان دهند. این آموزش ها موجب می شود تا انضباط و رفتار ترافیکی دانش آموزان با حس مسئولیت پذیری نهادینه شود.
روح این طرح برگرفته از نیازهای جامعه و کودکان و نوجوانان و منطبق با اهداف تعلیم و تربیت در دوره های تحصیلی آنان است. دانش آموز بر اساس تکریم شخصیت، ارتقای مسئولیت پذیری و عزت نفس با مشارکت عملی و علمی و ایفای مسئولیت با همکاری والدین خود، در بستر جامعه پذیری هدایت می گردد. وی در بستر مدرسه و خانواده یکی از مهارت های کلیدی زندگی یعنی درونی شدن نظم و انضباط و روحیه قانون پذیری با مشارکت آنان، را تجربه می نماید. و چون خانواده ها به رشد، سلامت و امنیت روحی و روانی فرزندان خود علاقمندند، پذیرش یادآوری های ایمنی فرزندانشان به صورت محترمانه به خود و یا دیگران را با جان و دل پذیرا می باشند و والدین این مشارکت و مسئولیت پذیری فرزندان را مغتنم می شمارند و از وظیفه شناس و قانون مدار بودن فرزندان خود لذت برده و احساس ترس و دلواپسی ناشی از رانندگی آنان را در جامعه نخواهند داشت و فرایند استقبال والدین و دانش آموزان از طرح مزبور حاکی از منطبق بودن طرح با نیازهای جامعه می باشد.
۲-۴-۱- اهداف طرح :
با توجه به این که طرح همیار پلیس بصورت مستقیم و غیر مستقیم با ۱۵ هدف از اهداف دوره های تحصیلی دانش آموزی آموزش و پرورش مصوب در شورایعالی انقلاب فرهنگی در عرصه های : علمی و آموزشی، اخلاقی، زیستی، اعتقادی و اجتماعی دانش آموزان ارتباط دارد از قبیل :
نظم و انضباط را در خانه، مدرسه و اجتماع رعایت می کند.( بند ۲۱ )
به رعایت نظم و انضباط عادت کرده است. ( بند ۲۲ )
به دیگران کمک می کند و در رفع ضعف های آن ها می کوشد. ( بند ۸ )
در حفظ سلامتی دیگران تلاش می کند. ( بند ۸ )
بررسی تأثیر آموزش مقررات راهنمایی و رانندگی برکارآیی همیاران پلیس مطالعه موردی ...
